Γραφή: Είναι άραγε τόσο απλή όσο φαίνεται;

Μια από τις πιο συχνές αιτίες παραπομπής ενός παιδιού για εργοθεραπευτική αξιολόγηση είναι οι δυσκολίες που εμφανίζει στην γραφή. Η κλινική εικόνα ενός παιδιού με ελλείμματα στις γραφοκινητικές δεξιότητες μπορεί να περιλαμβάνει:

• ελλείμματα στα σχέδια ζωγραφικής του,
• ανομοιομεγέθη σύμβολα ή γράμματα,
• δυσκολία στην ευθυγράμμιση των γραφημάτων του με τις γραμμές του τετραδίου,
• αντιστροφές γραμμάτων,
• ανολοκλήρωτο σχηματισμό λέξεων και προτάσεων,
• δυσκολία στην οργάνωση της γραφής στο χώρο του τετραδίου,
• έλλειψη κενών ή αδικαιολόγητα κενά ανάμεσα στις λέξεις,
• αργό ρυθμό γραφής,
• μη ευανάγνωστα γράμματα,
• ανώριμη λαβή στη σύλληψη του μολυβιού,
• άσκηση υπερβολικής δύναμης στην χρήση του εργαλείου γραφής,
• κακή στάση σώματος,
• δυσκολίες στο συντονισμό των κινήσεων (μάτι-χέρι),
• ελλειμματική προσοχή,
• χαμηλή αυτοπεποίθηση, καθώς και
• αποφυγή εμπλοκής σε δραστηριότητες γραφής.

Η ανάπτυξη της γραφοκινητικότητας περιλαμβάνει πολλά στάδια και προϋποθέτει τη συμβολή πολλών γνωστικών και κινητικών μηχανισμών, όπως η κατευθυντικότητα, η χωρική και οπτική αντίληψη, ο σχεδιασμός και ο κινητικός προγραμματισμός, και όχι απλά ένα καλό και επιδέξιο χέρι. Δικαίως, λοιπόν, θεωρείται πως η γραφή είναι η πολυπλοκότερη δεξιότητα που καλείται να εμπλακεί ο άνθρωπος.

Από πολύ μικρή ηλικία προετοιμάζουμε τα παιδιά μας να εμπλακούν στις δραστηριότητες της γραφής, μέσα από τη συμμετοχή τους σε έργα που απαιτούν την ενδυνάμωση:

• του κορμού τους, ώστε να είναι σε θέση να καθίσουν σωστά στην καρέκλα,
• των ώμων τους, καθώς ένας δυνατός ώμος θα τα βοηθήσει να έχουν ένα σταθερό χέρι κατά τη διαδικασία της γραφής και να γράφουν στον πίνακα, χωρίς να νιώθουν κόπωση,
• των βραχιόνων τους,
• των  καρπών τους,  
• της άκρα χείρας και των δαχτύλων τους, αφού επιθυμούμε η κίνηση, κατά τη διαδικασία της γραφής, να έρχεται από τα δάχτυλα κι όχι από τον ώμο ή τον καρπό.

Παρόλα αυτά, διαπιστώνουμε πως αυτό δεν είναι αρκετό για να καταφέρει να γράψει σωστά ένα παιδί, καθώς, για να εμπλακεί στη διαδικασία της γραφής, απαιτείται πρώτα να έχει κατακτήσει έννοιες χώρου και κατεύθυνσης, προκειμένου να έχει το γραπτό του μια καλή εικόνα (ίσου μεγέθους γράμματα, κενά, αποφυγή αντιστροφών κ.ά.), μια καλή οπτική αντίληψη που δίνει τη δυνατότητα στο παιδί να αντιληφθεί τί είναι και πώς είναι αυτό που βλέπει. Παιδιά με δυσκολίες στην οπτική αντίληψη αδυνατούν να διορθώσουν τα λάθη τους και δυσκολεύονται να εντοπίσουν διαφορές. Απαιτείται, ακόμη, να έχουν κατακτήσει έναν καλό συντονισμό ματιού και χεριού, προκειμένου να είναι σε θέση να ακολουθήσουν το μολύβι τους, καθώς γράφουν ή και να αντιγράψουν από τον πίνακα. Τέλος, σημαντική συμβολή έχουν οι δυνατοί μύες των ματιών, που καθιστούν τα παιδιά ικανά να διατηρούν την οπτική προσοχή τους, να διαβάζουν και να γράφουν με ροή και ταχύτητα.

 Κατά συνέπεια, γίνεται κατανοητό πως, για να μπορέσει ένα παιδί να εμπλακεί στη διαδικασία της γραφής, θα πρέπει να έχει προετοιμαστεί κατάλληλα σε πολλούς τομείς, από ένα δυνατό και επιδέξιο χέρι, όπου θα έχει εξασκηθεί με πολλές δραστηριότητες ανάπτυξης της γραφοκινητικότητας, από την κατάκτηση χωροταξικών εννοιών, από μια καλή οπτική αντίληψη, από συντονισμένες κινήσεις χεριών και ματιών, από τη διατήρηση της προσοχής του, έως και την επιθυμία του για εμπλοκή στη γραφή. Για τον λόγο αυτό, δε θα πρέπει να βιαζόμαστε και να επιμένουμε να γράψει ένα παιδί, προτού να έχει προετοιμαστεί κατάλληλα,  καθώς η αποτυχία του θα φέρει την άρνηση στη διαδικασία της γραφής.

ΓΡΑΦΗ: Είναι, τελικά, μια απλή διαδικασία;