Οι έννοιες του χρόνου

Ο χρόνος είναι μια έννοια ιδιαίτερα αφηρημένη και πολύπλοκη. Η κατάκτηση των χρονικών εννοιών πραγματοποιείται μέσω των αισθήσεων, μέσω της παρατήρησης των αλλαγών στον εαυτό μας και στο φυσικό και το κοινωνικό περιβάλλον, μέσω της μνήμης των γεγονότων που έχουν συμβεί και μέσω των σύνθετων νοητικών διεργασιών που προβλέπουν τα γεγονότα του μέλλοντος.

Ένα μικρό παιδί δε δύναται να κατανοήσει και να αντιληφθεί την έννοια του χρόνου. Αυτό συμβαίνει, καθώς οι ανώτερες εγκεφαλικές λειτουργίες του παιδιού για την προσμονή του μέλλοντος δεν έχουν αναπτυχθεί ακόμη. Οι χρονικές έννοιες αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Μερικές από αυτές τις έννοιες είναι το πριν- μετά, αρχή- μέση- τέλος και το σήμερα- χθες- αύριο.

Τα νήπια και τα παιδιά προσχολικής ηλικίας, ζουν στο παρόν (τώρα) και η αναμονή για κάτι που επιθυμούν να υλοποιήσουν ή για κάπου που ανυπομονούν να πάνε, τους φαίνεται ανυπόφορη και, συχνά, συνοδεύεται με νεύρα και γκρίνια. Χρειάζονται συγκεκριμένες προσεγγίσεις και παιγνιώδεις δράσεις, προσαρμοσμένες στην ηλικία του κάθε παιδιού, προκειμένου να εδραιωθεί και να γίνει κατανοητή η σύνθετη έννοια του χρόνου.

Δώστε στο παιδί σας να ξεφυλλίσει ένα άλμπουμ από την παιδική του ηλικία και παροτρύνετέ το να ξεχωρίσει τις φωτογραφίες σε παλιές και καινούριες, επισημαίνοντας  να χρησιμοποιεί έννοιες όπως πριν, μετά, παλιά, τώρα.

Ετοιμάστε μαζί του ένα φαγητό, τοποθετήστε όλα τα υλικά πάνω στο τραπέζι και προχωρήστε βήμα- βήμα για την εκτέλεση του. Όταν ολοκληρώσετε το παρασκεύασμά σας, ζητήστε του να περιγράψει όλη τη διαδικασία, χρησιμοποιώντας έννοιες που επιθυμείτε να αντιληφθεί, όπως αρχή- μέση- τέλος, πρώτο- δεύτερο- τελευταίο.

Μπορείτε να φτιάξετε ένα χρονοδιάγραμμα της εβδομάδας με τα καθήκοντα και τα σχέδια του παιδιού, ανά ημέρα, και επαναλάβετε κάθε μέρα τη σειρά που συμβαίνουν, χρησιμοποιώντας κάθε φορά ένα σημείο αναφοράς. Για παράδειγμα μπορείτε να του υπενθυμίζετε πως το πρωί βουρτσίζει τα δόντια του και πηγαίνει σχολείο, το μεσημέρι επιστρέφει από το σχολείο και τρώει το μεσημεριανό του, το απόγευμα κάνει τα μαθήματα του και πηγαίνει στο άθλημα του και το βράδυ βάζει πιτζάμες και ξαπλώνει για ύπνο.

Σε αυτό το σημείο, θα μπορούσατε να κάνετε και μια συζήτηση για τη θέση της γης και για την περιστροφή της γύρω από τον ήλιο. Εξηγήστε του πως κατά τη διάρκεια της περιστροφής της, το ένα κομμάτι βλέπει τον ήλιο και εκεί οι άνθρωποι έχουν μέρα και το άλλο κομμάτι της δεν βλέπει τον ήλιο, άρα δεν έχουν φως κι εκεί έχουν νύχτα. Μπορείτε να του δείχνετε και τη θέση του ήλιου κατά τη διάρκεια της ημέρας, προκειμένου να γίνει κατανοητό και με βιωματικό τρόπο.

Συμπερασματικά, η ικανότητα του παιδιού να κατανοήσει τον χρόνο, είναι από τις πιο βασικές δεξιότητες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της αντίληψης, η οποία μάλιστα αποτελεί συνδετικό κρίκο της μαθησιακής εξέλιξης και έχει άμεση συσχέτιση με τον τομέα των μαθηματικών και, γενικότερα, με την οργάνωση της σκέψης.