Π.Εξ.Σ.Ε. – Έμμεση Θεραπεία 12 εβδομάδων για παιδιά προσχολικής ηλικίας
Το Πρόγραμμα Εξέλιξης Σχέσεων Επικοινωνίας [Π.Εξ.Σ.Ε.]4 είναι έμμεση θεραπεία λόγου στη βάση της κοινωνικής-αλληλεπιδραστικής θεωρίας1
Η θεραπεία εμπλέκει γονείς και παιδί.
Ωφέλιμες τροποποιήσεις στο επικοινωνιακό και γλωσσικό περιβάλλον του παιδιού προάγουν το επικοινωνιακό κίνητρο και ενισχύουν τη γλωσσική του ανάπτυξη.
Το πρόγραμμα υποστηρίζεται από εμπειρικά τεκμηριωμένες θεραπευτικές προσεγγίσεις: Βραχεία Θεραπεία με Εστίαση στη Λύση2 και Θεραπεία Αλληλεπίδρασης Γονέα-Παιδιού3.
Η ανάπτυξη του Π.Εξ.Σ.Ε.:
1. Η πολυετής εμπειρία της ιατροκεντρικής λογοθεραπείας συχνά καταδείκνυε δυσκολίες γενίκευσης στόχων και βελτίωσης της επικοινωνιακής λειτουργικότητας του παιδιού. Η διάρκεια των προγραμμάτων παρατεινόταν αποδυναμώνοντας το κίνητρο συμμετοχής.
2. Οι περικοπές δαπανών υγείας επέβαλαν λογοθεραπεία μικρότερης διάρκειας και χαμηλότερου κόστους. Αναδείχθηκαν ανάγκες έμμεσης λογοπεδικής υποστήριξης που ενισχύει τη γονεϊκή διαχειριστική επάρκεια.
3. Η μελέτη της βιβλιογραφίας και η διερεύνηση εμπειρικά τεκμηριωμένων κλινικών προσεγγίσεων κατευθύνθηκε σε έμμεσες, πολυεπίπεδες, βραχύχρονες παρεμβάσεις ψυχοκοινωνικού μοντέλου.
4. Η συστηματική εκπαίδευση στην Βραχεία Θεραπεία Εστίασης στη Λύση υποστήριξε πρακτικές συνεργασίας με γονείς και αξιοποίησης του ιδιαίτερου δυναμικού κάθε οικογένειας.
5. Η τριετής μεθοδική και επίμονη κλινική εργασία ομάδας λογοπεδικών, αναστοχασμός και ανταλλαγή απόψεων, οδήγησε στο σχεδιασμό της πιλοτικής μορφής του Π.Εξ.Σ.Ε.
6. Το Π.Ε.ξ.Σ.Ε. αναθεωρήθηκε στη βάση ανατροφοδότησης από:
Πιλοτική εφαρμογη σε οικογενειες, επαγγελματίες ψυχικής υγείας.
Έως την δημοσίευσή του το Π.Εξ.Σ.Ε. συγκροτήθηκε ως δομημένο πρόγραμμα έμμεσης παρέμβασης, προσαρμοζόμενο ευέλικτα στις ιδιαίτερες ανάγκες παιδιού και οικογένειας. Ενεργοποιεί γονεϊκές Στρατηγικές Αλληλεπίδρασης, Οικογένειας και Γλωσσικής Διέγερσης.
Αξιοποιώντας ως πεδίο θεραπείας το παιχνίδι γονέα-παιδιού εξυπηρετεί ανάγκες πρώιμης παρέμβασης. Αποδίδει στον γονέα ρόλο «ειδήμονα» προσδίδοντας στον θεραπευτή συντονιστικό ρόλο. Διαθέτει οργανόγραμμα, προσδιορισμένη δομή συνεδρίας και έντυπα υποστήριξης. Προτείνει ολιστικό σχήμα διερεύνησης ικανοτήτων/αναγκών του παιδιού5 στη βάση του Διεθνούς Συστήματος Ταξινόμησης (ICF)7 εκτιμώντας παράλληλα την γονεϊκή ετοιμότητα συμμετοχής μέσα από το πρίσμα του διαθεωρητικού μοντέλου σταδίων αλλαγής6. Μελέτες περίπτωσης καταδεικνύουν τα πρώτα ενθαρρυντικά δεδομένα κλινικής αποτελεσματικότητας.
Το Π.Εξ.Σ.Ε. στην αίθουσα θεραπείας
Η εκτενής διερευνητική διαδικασία στη βάση της Διεθνούς Ταξινόμησης (ICF) καταγράφει το προφίλ ικανοτήτων και αναγκών του παιδιού, το οποίο συζητάται εκτενώς με τους γονείς στη Συνεδρία Διατύπωσης που προηγείται του θεραπευτικού προγράμματος. Αποφασίζεται εφαρμογή του Π.Εξ.Σ.Ε και η στόχευση του προγράμματος.
Το Π.Εξ.Σ.Ε. εξελίσσεται σε χρονικό διάστημα 12 εβδομάδων και συμπεριλαμβάνει την Φάση Ανάπτυξης και την Φάση Εδραίωσης.
Η στόχευση του προγράμματος, απαντώντας στις ανάγκες του συγκεκριμένου παιδιού, εξυπηρετείται μέσω Στρατηγικών Αλληλεπίδρασης, Οικογένειας και Γλωσσικής Διέγερσης. Οι Στρατηγικές επιλέγονται στη βάση (α) των αποτελεσμάτων της διερευνητικής διαδικασίας και (β) της επεξεργασίας βιντεοσκοπημένων αλληλεπιδράσεων παιχνιδιού γονέων-παιδιού. Χρησιμοποιούνται βιντεοσκοπημένα αποσπάσματα παιχνιδιού γονέα παιδιού προκειμένου να αναδειχθούν και να ενισχυθούν οι θετικές συμπεριφορές του κάθε γονέα, ό,τι ήδη κάνει και βοηθά.
Κατά τη Φάση Εδραίωσης οι γονείς διατηρούν εβδομαδιαία τηλεφωνική επικοινωνία ενημερωτικού χαρακτήρα με τον θεραπευτή σε σταθερή μέρα και ώρα. Στην 12η εβδομάδα αξιολογούνται τα αποτελέσματα του προγράμματος και λαμβάνονται κλινικές αποφάσεις.
Η θεραπευτική αλλαγή ξεκινά με τα 5λεπτα αποκλειστικού χρόνου, ήδη με την έναρξη του προγράμματος και εξελίσσεται στη συνέχεια με την προσθήκη Στρατηγικών. Οι γονείς ενδυναμώνονται, ενισχύουν την διαχειριστική τους επάρκεια ενώ η ανησυχία τους, που είναι αρχικά υψηλή, μειώνεται σημαντικά (σύμφωνα με μετρήσεις κλινικής αποτελεσματικότητας που συλλέγουμε).
