Το εύρος των μαθησιακών δυσκολιών είναι πολυποίκιλο. Μια απλή κατηγοριοποίηση των διάφορων τύπων μαθησιακών δυσκολιών καταλήγει σε τρεις βασικές κατηγορίες. Πιο συγκεκριμένα, οι μαθησιακές δυσκολίες χωρίζονται σε:
- Δυσκολίες λόγου και ομιλίας. Πρόκειται για δυσκολίες στην παραγωγή και κατανόηση του προφορικού λόγου. Τέτοιες μπορεί να αφορούν την παραγωγή ήχων (άρθρωση), τη μετατροπή ιδεών σε λόγο (έκφραση) ή την κατανόηση των λεγομένων του συνομιλητή.
- Δυσκολίες γραπτού λόγου. Οι δυσκολίες αυτές μπορεί να αφορούν προβλήματα στην αποκωδικοποίηση του γραπτού λόγου, προβλήματα ορθογραφίας και γενικότερα προβλήματα στην παραγωγή γραπτού λόγου. Σε αυτές συμπεριλαμβάνεται και η περισσότερο γνωστή περίπτωση της δυσλεξίας (συχνά αναφέρεται και ως ειδική μαθησιακή δυσκολία).
- Δυσκολίες μαθηματικού λόγου. Σε αυτή την κατηγορία εμπίπτουν δυσκολίες που στην αναγνώριση αριθμών και μαθηματικών συμβόλων, στην απομνημόνευση της προπαίδειας, στην κατανόηση αφηρημένων μαθηματικών εννοιών και στην επίλυση μαθηματικών προβλημάτων. Όπως και στην περίπτωση της προηγούμενης κατηγορίας (δυσκολίες γραπτού λόγου), πρόκειται για μορφές μαθησιακής δυσκολίας που, για προφανείς μάλλον λόγους, τις περισσότερες φορές ανιχνεύονται μετά την ένταξη του ατόμου στην εκπαιδευτική διαδικασία.
- Άλλες δυσκολίες. Σε αυτή τη κατηγορία εντάσσονται δυσκολίες οι οποίες επηρεάζουν σαφώς τη διαδικασία της μάθησης και μπορούν να ενταχθούν κάτω από τον όρο “μαθησιακές δυσκολίες”, χωρίς να εμπίπτουν σε μία από τις παραπάνω κατηγορίες. Τέτοιες είναι οι οπτικο-κινητικές διαταραχές.
Ο όρος Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες αναφέρεται σε μια ξεχωριστή κατάσταση δυσκολιών που αφορούν την μάθηση και πιο συγκεκριμένα την επεξεργασία του γραπτού λόγου.
Εκφράζονται με την έντονη και επίμονη δυσκολία του μαθητή να αποκτήσει την ικανότητα ανάγνωσης ορθογραφημένης γραφής και την μαθηματική ικανότητα, σε βαθμό ανάλογο με την χρονολογική του ηλικία, τη νοημοσύνη και την εκπαίδευση που έχει λάβει.
Ο όρος δυσλεξία χρησιμοποιείται ευρέως, αναφέρεται στις διαταραχές ανάγνωσης και γραπτής έκφρασης, που στις περισσότερες περιπτώσεις συνυπάρχουν. Με άλλα λόγια δυσλεκτικό θεωρείται το άτομο που έχει ειδική μαθησιακή δυσκολία ανάγνωσης και γραπτής έκφρασης. Η δυσλεξία δεν είναι διαταραχή της εκφοράς του λόγου. Η ομιλία και η άρθρωση των δυσλεκτικών ατόμων είναι φυσιολογικές, εκτός αν συμβαίνει συμπτωματικά να υπάρχει και κάποια άλλη διαταραχή με την δυσλεξία.
Είναι σημαντικό, λοιπόν, να επισημανθούν τα συμπτώματα των Ειδικών Μαθησιακών Δυσκολιών (Ε.Μ.Δ.), όπως είναι η διαταραχή στην ανάγνωση και στην γραφή. Η επίδοση στην ανάγνωση είναι σημαντικά κάτω από το αναμενόμενο, δεδομένου της χρονολογικής ηλικίας του ατόμου, της μετρηθείσας νοημοσύνης και της εκπαίδευσής του. Η αργή ανάγνωση, με δισταγμό, χωρίς ροή, ο συλλαβισμός, η παράληψη, η πρόσθεση, η αφαίρεση, η αντικατάσταση συλλαβών-γραμμάτων-λέξεων κατά την ανάγνωση, καθώς και η ελλιπής κατανόηση του κειμένου, είναι τα βασικότερα συμπτώματα. Όσο για τη διαταραχή στη γραφή,η παράληψη, η πρόσθεση, η αντικατάσταση συλλαβών-γραμμάτων-λέξεων, καθώς και τα πολλά ορθογραφικά λάθη, ακόμα και σε λέξεις που έχουν συστηματικά διδαχθεί, η κακογραφία, οι μουτζούρες, η απουσία σημείων στίξης, η κατάργηση των διαστημάτων, φανερώνουν το υπαρκτό πρόβλημα.
Επίσης, η μαθηματική ανικανότητα, η δυσαριθμησία, είναι ένα από τα συμπτώματα των Ε.Μ.Δ. και εντοπίζεται με την δυσκολία στην αναγνώριση των μαθηματικών συμβόλων(+,-,Χ,/,=,) την αντιγραφή αριθμών, πράξεων, τη χρήση ΄΄κρατούμενων΄΄ και δυσκολία στην εκμάθηση του πολλαπλασιασμού.
Πέρα από τα ειδικά συμπτώματα των ΕΜΔ υπάρχουν και ορισμένα γενικά χαρακτηριστικά που μπορεί να έχουν τα άτομα με ΕΜΔ. Αυτά είναι: η δυσκολία στον προσανατολισμό , στην αίσθηση του χορού και του χρόνου, η αντίληψη της διαδοχής και της αλληλουχίας, η έντονη δυσκολία στην οργάνωση της μελέτης , της εργασίας και του χρόνου τους, η μη τήρηση του προγράμματος και η έλλειψη ενδιαφέροντος για τα βιβλία και για οπουδήποτε χρησιμοποιείται ο γραπτός λόγος.
Παρόλη την αδυναμία που δείχνουν τα άτομα με Ε.Μ.Δ. στην έκφραση , έχουν πλούσιο συναισθηματικό κόσμο, καλή κριτική ικανότητα, προβληματίζονται για τα κοινωνικά θέματα , έχουν διαμορφωμένες θέσεις και απόψεις, όμως συχνά μοιάζει να μην βρίσκουν τις λέξεις για να εκφραστούν.
Με άλλα λόγια , οι Ε.Μ.Δ. δεν «θεραπεύονται». Αυτό όμως που θεραπεύεται είναι τα συμπτώματά τους. Με ειδικές μεθόδους διδασκαλίας , με ειδικές ασκήσεις και με κατάλληλη οργάνωση της μελέτης, τα άτομα με Ε.Μ.Δ. μαθαίνουν τρόπους να παρακάμπτουν τις δυσκολίες τους και βελτιώνονται σ’ αυτά που υστερούν.
Συνεπώς, αν το παιδί σας δυσκολεύεται ιδιαίτερα να διαβάσει, παρ’ ότι τα παιδιά της ηλικίας του έχουν κατακτήσει αυτή την δεξιότητα, αν κάνει πολλά ορθογραφικά λάθη, ακόμα και σε λέξεις πολύ κοινές, αν δυσκολεύεται να γράψει κάποια κείμενο, τότε ωφέλιμο θα ήταν να εξετάσετε κατά πόσο έχει κάποια Ε.Μ.Δ.
Απευθυνθείτε, λοιπόν, σε κάποιο Ιατροπαιδαγωγικό Κέντρο, Παιδοψυχιατρικό Τμήμα, Αναπτυξιολογικό Τμήμα ή Κέντρο Ψυχικής Υγείας και ζητήστε να γίνει διαγνωστική εκτίμηση. Οι ειδικοί θα κάνουν την διάγνωση και εφόσον το παιδί έχει Ε.Μ.Δ., κατόπιν θα προτείνουν το κατάλληλο πρόγραμμα αποκατάστασης.
